ข้อคิดเห็นในนิทรรศการ “Something about nude: บางสิ่งบางอย่างเกี่ยวกับภาพเปลือย” โดย สมศักดิ์ รักษ์สุวรรณ

โดย: สุริยะ ฉายะเจริญ

อาจารย์ประจำ คณะนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยสยาม

ภาพเปลือย หรือ nude คือ ประเด็นทางศิลปะที่มีรอยต่อที่พร่าเลือนระหว่าง “ความงาม” และ “ศีลธรรม” มาโดยตลอด
อาจจะกล่าวได้ว่าตลอดประวัติศาสตร์ศิลปะ ภาพเปลือย ถูกวาดนับไม่รู้กี่ล้านต่อกี่ล้านภาพ แสดงนิทรรศการอีกนับไม่ถ้วนเช่นกัน และเกือบร้อยละ 100 มักถูกตั้งคำถามว่า “ผิดศีลธรรมที่ดี” หรือไม่!?
หากแต่การเสพภาพเปลือยในฐานะทางศิลปะจำเป็นหรือไม่ที่ต้องทบทวนประเด็นดังกล่าว นั่นย่อมเป็นเหตุผลเชิงอัตวิสัย (subjectivity) มากกว่าภววิสัย (objectivity)
…
การเสพภาพเปลือยในฐานะทางศิลปะจึงอาจต้องทำลายอคติทางศีลธรรมลงไปก่อน เพื่อให้การจ้องมองภาพเปลือยนั้นประจักษ์แก่ผู้เสพและสัมผัสความรู้สึกภายในจนนำไปสู่การตีความโดยส่วนบุคคล เพื่อปล่อยจิตใจให้สัมผัสกับภาพที่ปรากฏ จากนั้นจึงวิเคราะห์สุนทรียธาตุและทัศนธาตุตรงหน้าว่ามีสาระต่อการเสพอย่างไรบ้าง

จิตรกรรมที่เป็นเสมือนละครเรื่องหนึ่งอันปรากฏอยู่เบื้องหน้าผู้ดู จึงมิอาจตัดสินความถูกผิดภายใต้กฏเกณฑ์ใดกฏเกณฑ์หนึ่ง หากแต่การทำความเข้าใจต้องอาศัยบริบทของประสอบการณ์ในการจ้องมองที่หลากหลาย หรืออาจจะกล่าวได้ว่า การจ้องมองจิตรกรรมนั้น จำเป็นอย่างมากที่ต้องมีวิธีเฉพาะหากแต่หลากหลายแง่มุม เพื่อเสริมความเข้าใจและความซาบซึ้งให้เข้าถึงภาพนั้นๆ (way of seeing)

กรณีของภาพเปลือยก็เช่นเดียวกัน การทำความเข้าใจและซาบซึ้งในภาพผลงาน (art appreciation) จึงต้องปล่อยใจให้เข้าสู่สิ่งปรากฏตรงหน้าเสียก่อน เพื่อเป็นสะพานนำไปสู่การวิเคราะห์ และตีความ ประกอบกับสุนทรียภาพ เพื่อให้ได้รับสุนทรียรสที่สัมผัสได้ ซึ่งเป็นประสบการณ์เชิงปัจเจกส่วนบุคคล

...

นิทรรศการ “Something about nude: บางสิ่งบางอย่างเกี่ยวกับภาพเปลือย” โดย สมศักดิ์ รักษ์สุวรรณ ณ หอศิลป์วังหน้า กรุงเทพฯ ( นิทรรศการเปิดตั้งแต่ 1- 30 พฤศจิกายน 2560 )